Metale - Kategoria: Metale - Archeologia Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie

Badania
O Zamku
Archeolodzy
Zbiory
Fotozamek
Monografia
O Stronie

Zabytki według chronologii

850BC–1250AD
1250–1346AD
1346–1575AD
1575–1637AD
Po 1637AD

Zabytki według surowca

Drewno
Glina
Kamień
Metale
Poroże
Skóra
Szkło

Metale

Klucze Eksponat składa się z dwóch jednakowych elementów wykonanych ze sztabek żelaznych z jednej strony zawiniętych w uszka, z drugiej rozklepanych do form płaskich blaszek. Elementy połączono ze sobą, nakładając jedno uszko na drugie. Być może są to formy „kluczy” otwierających nieskomplikowane zamki lub kłódki. Niemal identyczne przedmioty połączone małym kółeczkiem z kluczem piórowym znaleziono na terenie szczecińskiego suburbium.

Moneta Fenig (Schusselpfennig) bity w XVI wieku w Moguncji (Mainz). Fenigi te są nazywane miseczkowymi od techniki jednostronnego ich bicia. Moneta została wybita z lichego srebra zwanego bilonowym.

Moneta Fragment brakteata. Stan zachowania nie pozwala na bliższą identyfikację. Brakteaty to monety wybijane jednostronnie z cienkiej blaszki na miękkiej podkładce. Stempel odciśnięty wypukło na awersie pojawiał się jako wklęsły (negatyw) na rewersie. W postaci brakteatów bito przede wszystkim w XII–XIV wieku w środkowej Europie niskowartościowe denary.

Nóż żelazny Przednia część jego tylca (tylec do tępa część głowni noża – przeciwstawna do ostrza) jest skośnie ścięta, tylna prosta, a trzpień do osadzania trzonka dwustronnie wyodrębniony. Archeolodzy, opisując zabytki, zwracają uwagę na szczegółowy opis ich ukształtowania, gdyż zmienność wyróżnionych cech jest podstawą do określania chronologii. Tego typu noże są w Szczecinie niezmiernie rzadko spotykane. Na Wzgórzu Zamkowym znaleziono zaledwie trzy takie egzemplarze. Najstarsze pochodzą z warstwy z 2 połowy XI wieku. Ten egzemplarz został znaleziony w warstwie datowanej na 1. połowę – początek 2. połowy XIII wieku. Noże są podstawowymi narzędziami wielofunkcyjnymi wykorzystywanymi zarówno w gospodarstwach domowych, jak i warsztatach rzemieślniczych.

Nóż żelazny Ten eksponat należy do typu noży o głowni ostro zakończonej, powstałej w wyniku trójkątnie zbiegającego się ostrza i tylca. Trzpień jest dwustronnie wyodrębniony, ostro – pod kątem prostym od strony tylca – i łagodnie od strony ostrza. Na Wzgórzu Zamkowym takie noże stanowią niewielki odsetek i występują w warstwach o znacznej rozpiętości chronologicznej. Noże były mocowane w drewnianych, rzadziej rogowych i kościanych oprawkach, wzmacnianych na końcach obrączkami wykonanymi z poroża, blachy lub drutu.

Nóż żelazny Eksponat należy do typu noży o głowni ostro zakończonej, powstałej w wyniku trójkątnie zbiegającego się ostrza i tylca. Trzpień jest dwustronnie wyodrębniony, łagodnie zarówno od strony tylca, jak i ostrza. Na Wzgórzu Zamkowym w tym typie mieści się niewielki odsetek noży i występują one w warstwach o znacznej rozpiętości chronologicznej. Noże były mocowane w drewnianych, rzadziej rogowych i kościanych oprawkach, wzmacnianych na końcach obrączkami wykonanymi z poroża, blachy lub drutu. Są podstawowym narzędziem wielofunkcyjnym wykorzystywanym w gospodarstwie domowym i warsztatach produkcyjnych. Jest to zazwyczaj najliczniejsza kategoria zabytków.

Ozdoba żelazna Fragment ozdoby. Metaloplastyka wykonana z żelaza w postaci spirali wzbogaconej o motyw liścia lub pióropusza. Mogła mieć zastosowanie jako ozdobna krata montowana w oknach czy drzwiach. Prawdopodobnie pochodzi ze skrzydła menniczego zamku.

„Skarb” przedmiotów wykonanych z brązu Został znaleziony w 1973 roku podczas prac związanych z odbudową zamku na dziedzińcu głównym. Składają się na niego całe przedmioty, jak siekierka z tulejką (do mocowania drewnianego styliska) i uszkiem, pięć kółek o różnej wielkości oraz spirala, jak również złom i surowiec: fragmenty taśmowej bransolety spiralnej zdobionej zygzakiem z tłoczonych punktów, ułamki naczynia, naszyjnika skośnie żłobkowanego, drugiej siekierki, taśmy i kółka. Wszystkie brązy były umieszczone w glinianym naczyniu. Skarb jest datowany na początek epoki żelaza, kiedy na Wzgórzu Zamkowym istniał gród ludności kultury łużyckiej. Jego mieszkańcy parali się odlewnictwem brązu, co poświadcza forma odlewnicza znaleziona w pobliskiej ziemiance.

Rak żelazny Przedmiot ten, inaczej zwany „żabką”, ułatwiał poruszanie się po śliskich powierzchniach, zwłaszcza po lodzie. Niekiedy raki zalicza się do standardowego wyposażenia rybackiego używanego w połowach zimowych. Podobne okazy z trzema lub czterema kolcami są znane z terenu całej Słowiańszczyzny, z bardzo licznych stanowisk o zróżnicowanej funkcji i chronologii. Mogły być mocowane do podeszew obuwia skórzanego lub kopyt końskich. W przypadku obuwia były umieszczane w specjalnych wycięciach, co jednoznacznie potwierdzają znaleziska archeologiczne ze szczecińskiego Podzamcza i ze Wzgórza Zamkowego. Inny z możliwych sposobów polegał na przytwierdzaniu raka do kawałka kory, która za pomocą sznurków był mocowany następnie wokół stopy. W ten prosty sposób użytkownik mógł uniknąć zniszczenia skórzanej podeszwy obuwia.

Gwóźdź żelazny z owalną główką i czworobocznym trzpieniem Gwoździe tworzą najliczniejszy zbiór przedmiotów żelaznych odkrytych w nawarstwieniach związanych z funkcjonowaniem zamku. Prezentowany okaz należy do grupy gwoździ z główką z każdej strony wykraczającej poza trzpień. Ich długość z reguły nie przekracza 5 centymetrów. Odkuwano je w specjalnych gwoździownicach. Służyły do łączenia elementów drewnianych lub mieszanych, np. drewniano-metalowych.

Grot bełtu o kwadratowym przekroju liścia Żelazne groty z kwadratowym w przekroju liściem i kolistą tuleją stanowiły zakończenie bełtów – pocisków przypominających strzały, których używano do strzelania z kuszy. Bełty składające się z żelaznego grotu, drewnianego promienia i niekiedy też lotki korygującej tor lotu były krótsze od strzał, a ich siła rażenia zależała od rodzaju kuszy, siły naciągu, a także od masy samego bełtu. Ten typ uzbrojenia z upowszechnił się w średniowieczu na rozległych obszarach europejskich za wyjątkiem Rusi. W Szczecinie podobne groty znaleziono podczas wykopalisk na Wzgórzu Zamkowym oraz na Podzamczu.

Grot bełtu z czworobocznym w przekroju, długim liściem i długą tuleją Bełty – pociski kuszy – różniły się między sobą długością promienia, obecnością lub brakiem lotki oraz wielkością żelaznego grotu. Obecność różnych typów grotów w nawarstwieniach związanych z funkcjonowaniem zamku książęcego świadczy nie tylko o zróżnicowaniu miotanych pocisków, lecz także rodzajach kuszy. W europejskich armiach kusznicy przetrwali do końca średniowiecza, do czasów wynalezienia i upowszechnienia się broni palnej, skutecznie wypierającej dotychczasowe uzbrojenie.

Gwóźdź żelazny Duże gwoździe z czworobocznym trzpieniem i lekko wypukłą główką pierwotnie owalną lub kolistą wykonywano w specjalnych gwoździownicach, w lokalnych kuźniach. Można je znaleźć w nawarstwieniach kulturowych o różnej chronologii – od średniowiecza do czasów nowożytnych. Nadawały się do łączenia elementów drewnianych mebli, stosowano je także w stolarce budowlanej. Dzięki ładnie uformowanej główce mogły być wykorzystywane nawet w widocznych miejscach.

Dzwon tzw. Srebrny z zachowanym jarzmem Został odlany z brązu przez nieznanego z imienia ludwisarza. Charakteryzuje się gładkim płaszczem oddzielonym od wieńca żłobkami. Na szyi jest widoczna inskrypcja wykonana minuskułą gotycką, ujęta dwoma wąskimi pasami żłobków. Do 1988 roku dzwon Srebrny znajdował się na wieży zamkowej, skąd usunięto go z powodu złego stanu zachowania elementów mocujących. Prawdopodobnie należał do wyposażenia kościoła zamkowego pod wezwaniem św. Ottona.

Copyright © 2014 Archeologia Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie - Muzeum Narodowe w Szczecinie. Wszelkie prawa zastrzeżone.