Archeologia

Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie

um zachpomMNiSW LOGOMKiDN LOGO

Około 850 BC – 1250 AD

Gród, czyli osada otoczona wałami obronnymi, postał w Szczecinie, na dzisiejszym Wzgórzu Zamkowym, w okresie halsztackim D i został wzniesiony przez ludność wyróżnionej i nazwanej tak przez archeologów kultury łużyckiej (nazwę utworzono od pierwszych odkryć osad tej kultury na Łużycach). Było to osiedle o powierzchni około 1,5 ha (100 na 150 metrów), o intensywnej zabudowie mieszkalnej i gospodarczej. Po pewnym czasie (po upływie 50–150 lat) ówczesna ludność opuściła swoje siedziby i aż do początków VIII wieku naszej ery teren ten pozostawał niezamieszkały.

Połowa VIII – połowa XIII wieku

Najstarsze ślady osadnictwa słowiańskiego na dzisiejszym Wzgórzu Zamkowym pojawiają się, według najnowszych ustaleń, w 2. ćwiartce VIII wieku (lata 725–750). Początkowo jest to rolnicza osada otwarta o luźnej zabudowie zajmującej krawędź wzgórza zwróconą ku rzece. Od połowy IX wieku otoczona umocnieniami drewniano-ziemnymi zabudowa obejmuje także pozostałą część wzgórza i stopniowo się zagęszcza. Około połowy X wieku osadnictwo pojawia się u podstawy wzgórza, na terenach nadrzecznych, osada na wzgórzu staje się regularnie zabudowana, pojawiają się ulice, całość nabiera charakteru wczesno miejskiego.

Od schyłku XI wieku całość osadnictwa otoczono wałami obronnymi obejmującymi zamieszkały teren od trzech stron: północy, zachodu i południa, ustalono sieć ulic, stabilizuje się działka osadnicza. Na północ i południe pojawiają się otwarte przedmieścia. W początkach XII wieku w Szczecinie na Wzgórzu Zamkowym funkcjonuje dwór pierwszego historycznego księcia pomorskiego  Warcisława I. Po misjach biskupa Ottona z Bambergu (późniejszego świętego) w latach 20. XII wieku rozpoczyna się faza konwersji na chrześcijaństwo. Wówczas także Szczecin wchodzi w zależność lenną od Polski Bolesława Krzywoustego. Ten wczesnomiejski okres kończy się u schyłku 1. połowy XIII wieku, kiedy miastu nadano przywilej lokacyjny.

Skarb przedmiotów wykonanych z brązu  Został znaleziony w 1973 roku podczas prac związanych z odbudową zamku na dziedzińcu głównym. Składają się na niego całe przedmioty, jak siekierka z tulejką (do mocowania drewnianego styliska) i uszkiem, pięć kółek o różnej wielkości oraz spirala, jak również złom i surowiec: fragmenty taśmowej bransolety spiralnej zdobionej zygzakiem z tłoczonych punktów, ułamki naczynia, naszyjnika skośnie żłobkowanego, drugiej siekierki, taśmy i kółka. Wszystkie brązy były umieszczone w glinianym naczyniu. Skarb jest datowany na początek epoki żelaza, kiedy na Wzgórzu Zamkowym istniał gród ludności kultury łużyckiej. Jego mieszkańcy parali się odlewnictwem brązu, co poświadcza forma odlewnicza znaleziona w pobliskiej ziemiance.

Skarb przedmiotów wykonanych z brązu  Został znaleziony w 1973 roku podczas prac związanych z odbudową zamku na dziedzińcu głównym. Składają się na niego całe przedmioty, jak siekierka z tulejką (do mocowania drewnianego styliska) i uszkiem, pięć kółek o różnej wielkości oraz spirala, jak również złom i surowiec: fragmenty taśmowej bransolety spiralnej zdobionej zygzakiem z tłoczonych punktów, ułamki naczynia, naszyjnika skośnie żłobkowanego, drugiej siekierki, taśmy i kółka. Wszystkie brązy były umieszczone w glinianym naczyniu. Skarb jest datowany na początek epoki żelaza, kiedy na Wzgórzu Zamkowym istniał gród ludności kultury łużyckiej. Jego mieszkańcy parali się odlewnictwem brązu, co poświadcza forma odlewnicza znaleziona w pobliskiej ziemiance.

Rak żelazny. Przedmiot ten, inaczej zwany „żabką”, ułatwiał poruszanie się po śliskich powierzchniach, zwłaszcza po lodzie. Niekiedy raki zalicza się do standardowego wyposażenia rybackiego używanego w połowach zimowych. Podobne okazy z trzema lub czterema kolcami są znane z terenu całej Słowiańszczyzny, z bardzo licznych stanowisk o zróżnicowanej funkcji i chronologii. Mogły być mocowane do podeszew obuwia skórzanego lub kopyt końskich. W przypadku obuwia były umieszczane w specjalnych wycięciach, co jednoznacznie potwierdzają znaleziska archeologiczne ze szczecińskiego Podzamcza i ze Wzgórza Zamkowego. Inny z możliwych sposobów polegał na przytwierdzaniu raka do kawałka kory, która za pomocą sznurków był mocowany następnie wokół stopy. W ten prosty sposób użytkownik mógł uniknąć zniszczenia skórzanej podeszwy obuwia.

Rak żelazny. Przedmiot ten, inaczej zwany „żabką”, ułatwiał poruszanie się po śliskich powierzchniach, zwłaszcza po lodzie. Niekiedy raki zalicza się do standardowego wyposażenia rybackiego używanego w połowach zimowych. Podobne okazy z trzema lub czterema kolcami są znane z terenu całej Słowiańszczyzny, z bardzo licznych stanowisk o zróżnicowanej funkcji i chronologii. Mogły być mocowane do podeszew obuwia skórzanego lub kopyt końskich. W przypadku obuwia były umieszczane w specjalnych wycięciach, co jednoznacznie potwierdzają znaleziska archeologiczne ze szczecińskiego Podzamcza i ze Wzgórza Zamkowego. Inny z możliwych sposobów polegał na przytwierdzaniu raka do kawałka kory, która za pomocą sznurków był mocowany następnie wokół stopy. W ten prosty sposób użytkownik mógł uniknąć zniszczenia skórzanej podeszwy obuwia.